Het echte geheim achter realistische portretten is kijken. De manier waarop je waarneemt bepaalt het resultaat van je werk.
Je tekent wat je denkt dat je ziet.
Vraag een kind een oog te tekenen. En bekijk het resultaat. Wat heeft hij of zij getekend?
Kinderen tekenen niet wat ze zien maar wat ze denken te zien.
Vanuit fantasie. Veel onbewuster speelt dat ook bij volwassen, waarbij het je helpt wanneer je jezelf verdiept in de opbouw van wat je wilt tekenen waardoor je de verschillen tussen hoe jij denkt hoe bijvoorbeeld een oog eruit ziet en de werkelijkheid. Teken maar eens een oog uit je hoofd en leg daarna een detail foto van een oog ernaast. Dan ontdek wat je mist.
Om een goed portret te tekenen is het handig als je jezelf verdiept in alle onderdelen, de ogen, de lippen , de mond en deze apart te oefenen. Zodat je de details leert kennen.
Om de verschillen te begrijpen tussen wat je ziet en wat je denkt te zien is het handig wanneer je iets van de werking van ons brein weet. Het helpt je beter te kijken zodat je sneller de juiste verhoudingen in een portret kent maar meer oog hebt voor details.
De appelboom
Maar voor we verder gaan: de basis. Wanneer je het leven bekijkt als een appelboom dan is de boom hoe we zijn en de appel het resultaat van hoe we zijn.
Maar….waar wordt de boom door gevoed? Wat bepaald hoe de boom groeit? Juist, de wortels onder de grond. Dat wat je niet ziet maar wel HET belangrijkste onderdeel. En zo is het met jou ook!
Jouw wortels
Zitten in jouw hoofd. Dat wat jij denkt, dat wat jij ‘produceert’ is bepaalt de uitkomsten , de resultaten in je leven. Ieder mens leeft met zijn eigen referentiekader en ziet de wereld op zijn manier. Dat kan een voordeel zijn maar ook een beperking.
Voor de meeste mensen geldt deze: ‘Ik zie toch wat ik zie,’ en ‘ zien is geloven.’ Maar wanneer je ooit iets of iemand ‘life’ heb nagetekend weet je wel dat er aan: ‘Ik zie toch wat ik zie,’ iets niet helemaal klopt……..
Interpreteren
Leg je hand eens op een tafel. Wat voel je? Ik durf te wedden dat je zegt: ‘De tafel’. Juist? Tot zover niets vreemds, toch? Maar eigenlijk voel je de tafel niet. Het is namelijk jezelf wat je voelt. De tafel is geen wezenlijk onderdeel van je lichaam, maar jouw interpretatie van dat gevoel.
Gaat dat te ver?
Door een ‘roze bril’kijken
Je kent het gezegde wel: alles door een roze bril zien, toch? Dat is een manier van kijken. Dit schema is een vereenvoudigde voorstelling van hoe je brein werkt. In wezen kijkt iedereen door een ‘soort’ bril. (De bril zit niet voor je hersenen maar in) Helaas of gelukkig is niet bij iedereen de bril even roze…..
Ons denken, ons innerlijk leven, kent twee delen:
dat wat we bewust doen en dat wat we onbewust doen.
In tegenstelling tot de overtuiging van veel mensen staat het onbewuste denken in geen verhouding tot het bewuste deel. Het meeste van wat we doen en denken gaat onbewust. En dan moet je denken aan 90 procent onbewust en 10 procent bewust.
Je merkt het niet omdat je er geen aandacht aan schenkt, maar soms knalt het onbewuste omhoog en meestal op die momenten dat je denkt: ‘Nee, niet nu!’ Bijvoorbeeld als je solliciteert, of erger: voor een grote groep mensen iets moet zeggen.
Maar ook de dingen die je mooi vind of juist afschuwelijk. Vraag je maar eens af waar dat vandaan komt. En dat onbewuste telt wel heel erg mee in alles wat doet, denkt of zegt.
En vooral in hoe je als mens kijkt, hoe je waarneemt. Hoe je een ander of hoe je jezelf ziet.
Het filter of frame
Alles door een roze bril is een gezegde. Maar ook een filter. Psychologen noemen het ook wel het een ‘frame’ of een ‘lijst’. Iedereen heeft een filter dat doet wat een filter normaal ook doet. Het laat je alleen zien wat door het filter past. Concreet zou je het filter op een positieve manier je smaak kunnen noemen.
Waarom is geel mooier dan rood?
De ene persoon zegt dat gele kozijnen mooi passen bij een groene deur terwijl de ander zegt dat juist rood veel beter bij groen past. Zoiets. Maar dan weet je nog niet de oorzaak. Wat is de reden dat we dat vinden?
Of waarom vind jij de ene persoon een kwal en de ander een hele aardige vent? Of zijn kwallen per definitie altijd kwallen? Nee, want zelfs de kwal heeft een geliefde die thuis op hem wacht. Kwallen zijn ook vaders en hebben ook kinderen die zeggen: ‘Ik houd van je, papa.’
De oorzaak ligt dus niet buiten jou maar in je innerlijk. Oops, dus de kwal is misschien toch geen kwal? Blijf me volgen want het is logischer dan je wellicht nu denkt.
De oorzaak is dit: niemand kan de wereld echt zien zoals ze werkelijk is.
Wat is dan werkelijkheid?
De werkelijkheid die jij ziet, door jouw ogen, is niet de hele echte werkelijkheid. Het is niet absoluut onmogelijk om de hele echte werkelijkheid te zien, maar voor een gewone sterveling als wij wel, want – en daar is het filter, de roze bril in het plaatje, alles wat je ziet is JOUW werkelijkheid. Hoe jij het ziet.
Ieder mens interpreteert in feite en hoe je interpreteert vormt zich tijdens je leven. En bij een kindertekening zie dat het best. Maar ook bij kunstenaars komt interpreteren in extremen voor, denk maar aan Vincent van Gogh. Zijn manier van leven en zijn psyche vormde zijn schilderijen.
Samenvatting
Het ‘filter’ in de menselijke hersenen zorgt voor de manier waarop iemand waarneemt. Ieder mens heeft zo’n filter want het is opgebouwd uit een opeenstapeling van genetische overerving, ervaringen met andere mensen en ervaringen met gebeurtenissen.
Je kunt je het filter dus voorstellen als een bakje met koffieprut dat nooit geleegd wordt. Er komt steeds meer bij, door alles wat er gebeurt in je leven door alles wat mensen tegen je zeggen, door wat je leest en vooral door wat je ervaart. De koffie wordt steeds sterker.
Dit filter heeft altijd invloed op hoe jij de wereld om je heen ziet, maar ook hoe jij de keuzes maakt.
En dat is de reden dat wanneer je portretten wilt tekenen je een voordeel hebt wanneer je bewust bent van hoe jij ziet. Je brein trainen om jouw voorgekauwde onbewuste interpretaties van hoe een gezicht eruit zou moeten zien te omzeilen. En tekenen wat jij ziet. Echter het blijft ten alle tijde jouw interpretatie, jouw gevoel bij een gezicht. en dat maakt jouw portrettekening uniek.