De weg naar gelijkenis

Veel mensen beginnen nooit aan portretten omdat het nu eenmaal moet lijken. ´Wat is anders de zin van een portrettekening?’ zeggen ze dan. Daar speelt de ‘het lukt toch niet’ stem een rol. Wat ik ook vaak hoorde, zelfs op workshops: ´Ik zie nog niet zo gebeuren’ of ‘Ik zal nooit iets tekenen wat ook maar een beetje lijkt’ maken duidelijk dat een hele sterke overtuiging in de weg zit.

In meer of mindere mate is dit bij iedereen wel aanwezig. Vandaar deze blog, in 2 delen, praktische oplossingen die je met meer vertrouwen laten tekenenen die uiteindelijk net zoveel invloed heeft op het resultaat als je tekentechnische kennis. Alleen aan dit punt wordt in geen enkele cursus over tekenen wat gedaan.

In deel 1 De Tekentechnische Weg naar Meer Vertrouwen – Zonder de Druk van Gelijkenis richt zich op tekentechnieken en dit deel, deel 2: Het Loslaten van de “Moet Lijken”- Dwang: richt zich op de onderliggende overtuigingen.

Het Loslaten van de “Moet Lijken”- Dwang:

Tja, en als je denkt dat alleen beginners te maken hebben met die knagende onzekerheid van ‘lijkt het wel?’ Nou, nee hoor. Zelfs als je al wat kilometers hebt gemaakt in de tekenwereld, ik schrijf uit ervaring, duikt die stem nog op en saboteert je creatieve flow.

In dit deel wijzen we die saboteur vriendelijk maar resoluut de deur!

We duiken in welke overtuigingen je zelfvertrouwen maken of breken, en ik ga je laten zien hoe je die mindset verschuift naar meer zekerheid. Geen zweverig gedoe, gewoon praktische stappen om die ‘moet lijken’-dwang te ontmantelen. Ontdek jouw tekenvrijheid

Hoofdstuk 1: De Overtuiging Onderzoeken: Wat Vertel Je Jezelf?

Toen ik in die beginfase zat, leek elke mislukte poging een persoonlijk falen. Die volle prullenbakken waren niet alleen papier, het waren dromen op de brandstapel! En die twijfel… ‘Misschien heb ik geen talent genoeg?’ Klinkt bekend? Je bent niet de enige! En al die tijd dat ik niet tekende uit frustratie? Achteraf denk ik: zonde van de creatieve energie.

Tijd voor een confrontatie. Met die stem in je hoofd. Pak je pen en papier (of je digitale notitieblok) en laat die innerlijke criticus maar even lekker uitrazen. Wat komt er direct in je op als je aan portretten tekenen denkt? Schrijf gelijk wat er in je opkomt als antwoord op deze vraag.

• Overzicht oefening 1: Het Journaal – Jouw Innerlijke Criticus aan het Woord:
  • Bewust worden van negatieve punten die opkomen als je aan portrettekenen denkt.
  • Begin met deze schrijfoefening. Start met de zin: “Als ik denk aan portretten tekenen, dan denk ik…” of “De grootste angst die ik heb bij portretten tekenen is…”
  • Schrijf wat in je opkomt, zonder oordelen. Het doel is om de innerlijke criticus een stem te geven op papier.
  • Voorbeeldzinnen die kunnen opkomen: “Het lukt me toch nooit.”, “Het ziet er altijd zo amateuristisch uit.”, “Iedereen kan zien dat het niet lijkt.”, “Ik heb er geen talent voor.”
  • Het zou mooi zijn als je dit 2x per week kan doen.

Het Bewijs Onderzoeken – Waar Komt Die Gedachte Vandaan?

Het is verleidelijk om te zeggen ‘Ik kan het niet’. Lekker makkelijk, toch? Maar weet je wat nog veel mooier is? Bewijzen dat je het wél kunt! Dat kost inderdaad meer energie, maar de voldoening die je ervoor terugkrijgt is goud waard.

• Overzicht Oefening 2: Het Bewijs Onderzoeken – Waar Komt Die Gedachte Vandaan?
  • Je hebt vast een aantal gedachten op papier gezet. Maar welke van deze zijn nu absoluut waar?
  • Stel vragen als: “Is dit echt waar?”, “Heb ik hier bewijs voor?”, “Zijn er ook momenten geweest dat het wél (een beetje) lukte?”, “Wat zou ik tegen een vriend zeggen die deze gedachte had?”

Wat ook helpt is de oorsprong van je overtuigingen onderzoeken. Toen ik in de eerste klas zat van de lagere school verhuisden we van de stad naar een dorp. Die 5 jaar lagere school daar werd ik vrijwel continue gepest. Al helemaal toen ik een bril moest, was ik al gauw de professor.

Pas veel later begreep ik de echte impact van die tijd. Je kunt het allemaal wel rationaliseren en of zeggen dat je het wel verwerkt hebt, of er nooit meer aan denkt. Maar uiteindelijk hebben zulke dingen veel meer invloed als je eerst wilt zien. Net zoals die tijd op de lagere school me later onbewust tegenhield, zo kunnen onbewuste overtuigingen je ook tegenhouden bij het tekenen.

Zoiets onderzoeken vraagt wel iets van je. Omdat het lastig is volledig objectief te zijn over jezelf. Maar wellicht heb je iemand die je dit toevertrouwt.

Hoofdstuk 2: De Gedachte Herformuleren: Van Angst naar Mogelijkheid

De positieve draai

Oké, we hebben die negatieve stem gehoord. Nu is het tijd en herschrijven we dit script! We gaan die ‘ik kan het niet’-mantra ombuigen naar een ‘ik ben aan het leren en dat is oké’-lied.

Rationaliseren? Daar schieten we niks mee op. Ontkennen? Alsof je een olifant onder het tapijt probeert te verstoppen! Nee, we verleggen de focus. Oh, en dat is minder eng dan het klinkt. Het vraagt alleen een beetje doorzettingsvermogen. Dus, die gedachte ‘Het ziet er altijd zo amateuristisch uit’? Weg ermee! Hallo: ‘Mijn stijl is uniek en ik ben nog volop in ontwikkeling!’

• Overzicht oefening 3: De Positieve Draai – Negatieve Gedachten Ombuigen:
  • Als aller eerste is het nodig dat je weet dat je negatieve gedachten kunt vervangen door positievere en meer helpende gedachten. Dit is geen ontkenning van de angst, maar een verschuiving van focus.
  • Begin met elke negatieve gedachte uit oefening 1 e buig ze om naar een positieve of neutrale uitspraak. Die de nadruk legt op leren en het proces dat je volgt.
  • Voorbeelden:
    • “Het lukt me toch nooit.” wordt “Ik ben aan het leren en elke poging brengt me verder.” “
    • “Iedereen kan zien dat het niet lijkt.” wordt “Het gaat erom dat ik plezier heb in het tekenen en mijn eigen expressie vind.”
    • “Ik heb er geen talent voor.” wordt “Talent is een spier die je kunt trainen door te oefenen.”
  • Dat lijkt raar, het klinkt zelfs ook raar, maar het werkt wel: vertel, letterlijk, positieve herformuleringen aan jezelf. Of minder raar, schrijf ze steeds op.

Feest

Als voetballer vier je elk doelpunt. Je viert elke wedstrijd overwinning, je viert dat je bovenaan staat tijdens de winterstop en uiteindelijk vier je het kampioenschap. Doe dat ook als je tekent. Geef jezelf een beloning als de de omtrek lijnen ven het gezicht er geweldig op staan, dan als de ogen precies goed zijn, als de haren net echt lijken en aan het eind als iemand zegt tegen je: ‘Yes, dat is hem, of haar, precies!’

• Overzicht Oefening 4: De Kleine Overwinningen Vieren – Focus op Vooruitgang:
  • Succes is een stappenplan dat niet begint bij het eind. Elke kleinere stap die je zet is deel van het totaal. En elke kleine stap kan dus een succes leveren.
  • Bedenk na elke tekensessie wat wél goed ging, hoe klein ook. Was er een lijn die je tevreden mee was? Een schaduw die beter lukte dan de vorige keer?
  • Schrijf op wat werkte en ook wat niet werkte. Verzamel je successen. Hiermee verleg je de focus van wat niet lukt naar wat wel en bouw je zelfvertrouwen op.

Hoofdstuk 3: De Focus Verleggen: Het Plezier van het Proces

Hier gebeurt de magie! Vergeet even dat perfecte eindresultaat in je hoofd. We gaan het roer compleet omgooien. Het nieuwe doel? Het avontuur van het tekenen zelf! Het beheersen van die tekentechnieken. Want als je die eenmaal in de vingers hebt, komt dat geweldige portret vanzelf.

• Overzicht oefening 5: Doelen Stellen met de Nadruk op Actie – De Tekenroutine:
  • Focus op de actie van het tekenen en niet op het resultaat. Het verschil is bijvoorbeeld als je de schaduwen in een gezicht gaat doen, focus op de eerste laag, dus de donkere toonwaarden, dan de tweede, de middentoonwaarden en dan de derde, de lichte toonwaarden.
  • Plan tekenmomenten in voor de komende week, zelfs als het maar korte sessies zijn (bijvoorbeeld 15 minuten per dag). Het doel is routine te krijgen zodat tekenen een vast onderdeel wordt van je bezigheden.
  • Gebruik actiegerichte doelen als: “Deze week teken ik drie keer een half uur.”, “Vandaag focus ik me op het observeren en tekenen van de ogen.”, “Ik ga experimenteren met een 4H potlood.”

Conclusie

De rode draad in deze twee delen is helder: hoe maak je iets complex als portrettekenen eenvoudiger? Door je focus te verleggen.

Eerst was je blik strak gericht op dat perfecte plaatje in je hoofd (deel 1 hielp je al om die druk wat los te laten met de tekentechnische oefeningen). Nu, in dit tweede deel, de basis van je denken over tekenen: die hardnekkige overtuigingen. Want als je weet waar die vandaan komen en hoe je ze ombuigt, dan wordt die weg naar een ontspannen en succesvol tekenproces zoveel makkelijker.

Deze blogpost in 2 delen, deel 2 Het Loslaten van de “Moet Lijken”- Dwang en deel 1: De Tekentechnische Weg naar Meer Vertrouwen worden vrijwel nooit behandeld in het tekenonderwijs. Dat heeft 2 redenen, nou ja de tweede is het gevolg van de eerste, nummer 1 het is lastig omdat het over jezelf gaat en nummer 2, het gevolg is dat mensen er geen aandacht aan besteden.

• Het overwinnen van de angst voor het niet-lijken een proces is dat tijd, geduld en vriendelijkheid naar jezelf toe vraagt.
• Bouw regelmaat in, liever een half uur per dag tekenen dan 1 dag 5 uur achter elkaar.
• Experimenteer, heb ik ook voorbeelden van bijvoorbeeld met wateroplosbare grafietpoeder.
• Bedenk ook dat het creëren en de ontdekking van een eigen unieke expressie veel belangrijker is dan perfecte gelijkenis.
• Wacht niet af tot je voldoende hebt gelezen, of voldoende videos heb bekeken. Tekenen is doen. Begin er vandaag nog mee, alles wat je nodig hebt is een potlood, een stuk papier of zelf karton kan, en een mooie voorbeeld foto.