De Tekentechnische Weg naar Meer Vertrouwen
Zonder de Druk van Gelijkenis deel 1
Oké, laten we eerlijk zijn: dat stemmetje in je achterhoofd dat roept ‘Het MOET wel lijken!?’ Iedereen die ooit een potlood oppakte voor een gezicht, kent het. Het kan voelen als een loodzware opdracht, alsof je de Mount Everest van de gelijkenis in één keer moet beklimmen. Ik weet er alles van…
Ik kon me letterlijk opvreten als mijn portret zo vanaf de lachspiegel getekend leek. Ik betrapte mezelf er soms op dat ik dacht: ‘Ach, laat ik lekker een paar bomen kliederen, die kijken tenminste niet zo streng terug!’ Maar ja, ook die takken en bladeren hebben hun eigen nukken, toch? Maar toen realiseerde ik me: ‘er zijn genoeg mensen die het wél kunnen.’
Vandaar op zoek naar een andere manier om van kijken, voelen en denken. Een manier waarbij gelijkenis even op de achterbank kon blijven zitten. Want die gelijkenis tekenen leek nog het meest op polsstok springen in de Noordzee. De overkant haal je nooit.
Dus, weg met die kramp! Tekenen met een nieuw mantra: ontspanning eerst. Stel je voor: geen ‘het lukt niet’-spook meer dat over je schouder meekijkt. Het is misschien even wennen, het lijkt de ‘omweg’, dacht ik ook eerst maar wat bleek: het is de snelste route naar tekenplezier én uiteindelijk portretten die ook echt lijken. Hier is deel 1:
Oefening 1 Blinde Contourtekening
Duik erin! Oefening 1: De Blinde Contourtekening – Je ogen en je gevoel, hand in hand (En die ‘moet lijken’-zeurpiet? Die parkeren we even)
Wat je gaat doen is de contouren volgen van het onderwerp. Meer niet. Maar dan wel zonder dat je naar het papier kijkt als je tekent. Teken vooral langzaam en ga niet schetsen. Want dan weet je al snel niet meer waar je gebleven bent.
Het einddoel is dat je ontdekt hoe je de beweging van je hand synchroon laat lopen met wat je ziet. Ben je weleens verbaasd als je die straattekenaars of tekenaressen zo hups vanuit het niets die gelijkenis te pakken hebben. Zo lijkt het althans. Nou, met deze oefeningen leg je een basis.
Samenvatting Oefening 1: De Blinde Contourtekening – Voelen wat je ziet (Zonder de ‘moet lijken’-rem)
- Kijk naar je voorbeeld, ga tekenen, maar ga niet tegelijkertijd naar je papier kijken.
- Het doel? Het synchroon laten lopen van waar je naar kijkt met de beweging van je hand. Dat gaat één geheel worden. Ja, daar komt gevoel bij kijken. En ja, het kost tijd. Het resultaat mag gerust een Picasso-achtige kronkel worden!
- Beweeg traag, alsof je de contouren met je vinger volgt. Elke bocht, elke hoek is belangrijk. Stop pas als je het hele object ‘gevoeld’ hebt.
- Begin met eenvoudige vormen – een appel, een schoen – en daag jezelf daarna uit met een boom (een favoriet van me tijdens workshops!).
- Het ‘aha!’-moment hier? Je ontdekt dat tekenen meer is dan kopiëren; het is een directe vertaling van wat je ziet en voelt. En die straattekenaars die zo moeiteloos een gelijkenis neerzetten? Dit is hun basis.
Oefening 2 Gemodificeerde Contourtekening
Oké, we gaan een level omhoog! Oefening 2: De Gemodificeerde Contourtekening – Nu mag je spieken (maar niet te veel!).
Samenvatting Oefening 2: De Gemodificeerde Contourtekening – Meer controle, minder oordeel
- Nu mag je af en toe spieken naar je papier, maar laat je blik vooral bij het model rusten.
- Het doel? De relaties tussen de lijnen en contouren nauwkeuriger vastleggen, zonder in de valkuil van perfectie te trappen.
- Kijk tien keer naar je voorbeeld, één keer naar je papier. Focus op de richting, de kromming, de lengte van de lijnen. Zie het voorbeeld hieronder.
- Teken nu gezichten. Begin met de buitenste lijn, maar voeg dan de ‘binnenlijnen’ toe: waar zitten de ogen, de neus, de mond? Zie het als een landkaart van het gezicht.
Oefening 3 De houding van Gezichten – De Energie Vangen
Gas erop! Oefening 3: De houding – Vang de energie, de vibe, de ‘ik ben even helemaal mezelf’-uitstraling van dat gezicht (Perfectie? Later!)
Wat je gaat doen is de houding van een gezicht vangen in een schets. Niet de details. Neem voor elke tekening niet meer dan 10 minuten. Dus geen streepje voor streepje en focus op de richting van het hoofd en de gelaatstrekken.
Samenvatting Oefening 3: De houding – De vonk van het moment (Laat de ‘moet lijken’-stem even zwijgen)
- Hier draait alles om het vangen van de levendigheid, de energie, de houding van het gezicht. Details zijn verboden terrein!
- Het doel? Het rigide ‘moeten lijken’ loslaten en je te concentreren op wat een portret uitstraalt. Het gevoel, de dynamiek.
- Teken snel, vloeiend, alsof je de wind door het gezicht wilt vangen. Focus op de algemene beweging van het hoofd, de richting van de blik, de helling van de schouders.
- Houd het kort: maximaal 10 minuten per schets. Zo dwing je jezelf om de essentie te vangen in plaats van te focussen op perfectie.
Een 10 minuten schets in sneltreinvaart
Conclusie:
De focus lag in deze eerste stappen op die in eerste instantie ongrijpbare connectie: kijken én voelen. Het is de basis, het geheime ingrediënt achter straattekenaars en tekenaressen, die in een paar streken een ziel vangen. En vergeet niet: het doel is nu plezier! Hoe meer je geniet van het proces, hoe meer je ontdekt.
In de video zie je ( in sneltreinvaart) hoe je na het contourtekenen van de eerste trepen, waar je zoveel mogelijk alleen de richting van de lijnen aangeeft, overstapt naar het intekenen van de juiste vormen. De sleutel in het begin is wel: houd de tijd kort, zo ergens tussen de 10 en 20 minuten. Anders ga je te makkelijk over op het tekenen van allerlei details. Die heb je in dit stadium helemaal niet nodig, erger nog het werkt alleen maar tegen.
In het tweede deel een onderwerp, waarmee je ontdekt dat je nu eigenlijk achterstevoren bezig bent. Dit artikel ging over de tekentechnische kant, deel 2 laat zien dat de andere kant, wat je denkt, nog belangrijker is voor het resultaat. Daarvoor gaan we die ‘moet lijken’-stem eens liefdevol (maar resoluut!) de mond snoeren. (* deel 2 is klaar na 15 mei a.s.)